Παπανδρεϊκή «αριστερά»

Ελάχιστο είναι το ενδιαφέρον για την 31η επέτειο της χούντας. Όπως ελάχιστες είναι και οι έρευνες - ιστορικές, οικονομικές και κοινωνιολογικές- για την περίοδο εκείνη. Και όμως, η κοινωνία μας έχει συμβιβαστεί με μια γενικώς αποδεκτή ερμηνεία και για όσα συνέβησαν τότε και για όσα συνέβησαν μετά. Δεν θα ήταν τόσο μεγάλο το πρόβλημα αν κάποιοι δεν επέμεναν, σήμερα ακόμη, να εκμεταλλεύονται τόσο βάναυσα την ανώμαλη εκείνη περίοδο αλλά και τον ιστορικό συμβιβασμό, ο οποίος πάντως επέτρεψε στη δημοκρατία να εγκατασταθεί, επιτέλους, στον τόπο μας.

Το δικτατορικό καθεστώς πάγωσε τη χώρα στην πιο δυναμική της στιγμή. Η οικονομία διακρινόταν σε επιδόσεις, πάνω από μια δεκαετία στις πρώτες θέσεις του μικρού τότε ΟΟΣΑ. Ο πραγματικός πλούτος των Ελλήνων αυξανόταν αναλόγως. Το κράτος είχε ξαναβρεί πρόσωπο για να δανείζεται απευθείας στο εξωτερικό. Το δημόσιο ταμείο γέμιζε. Πληθωρισμός δεν υπήρχε και η ανεργία στηριζόταν μόνον στην κακή παιδεία. Η Ελλάδα δεν απείχε πολύ από την είσοδό της στην Κοινή Αγορά, της οποίας θα είχε γίνει μέλος μέχρι το 1971, αν η χώρα δεν είχε -ορθότατα- τεθεί σε διεθνή καραντίνα.

Οι δικτάτορες δεν χάλασαν μόνον την οικονομία. Έκαναν τις, ήδη κακομαθημένες, κοινωνικές τάξεις εξαρτημένα υποκείμενα του κράτους. Έσπασαν την ορμή της νεολαίας, που ήθελε την ταχύτατη προσαρμογή στις αναζητήσεις του προοδευτικού δυτικού κόσμου. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου περιέχει την ανάγκη αυτή, που θα είχε εκδηλωθεί φυσιολογικά όταν ξεσηκώθηκε ο κόσμος, τον Μάη του ’68, στην Αμερική, το Παρίσι, την Πράγα και αλλού.

Χειρότερα ακόμη, η δικτατορία μας γύρισε πίσω, στην επόμενη μέρα του εμφύλιου πολέμου. Με αποτέλεσμα, όταν πλέον η προδοσία κατέρρευσε, όταν τα κόμματα (μαζί και οι κομμουνιστές) πήραν τη θέση τους στη Βουλή, όταν η χώρα απέκτησε ένα εξαιρετικό Σύνταγμα αβασίλευτης δημοκρατίας, αντί να συνεχίσουμε στην επόμενη μέρα της 21ης, να πρέπει να λογαριαστούμε με τις ιστορικές μας εκκρεμότητες.

Ο Νίκος Αλιβιζάτος (σε ευφυές αφιέρωμα της επιθεώρησης «ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ» με τίτλο «Το Ράδιο παίζει εμβατήρια», που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες) αναφέρει την απορία-παρατήρηση του νεαρού τότε γιου του, καθώς οι γονείς του, την επομένη της χούντας, τραγουδούσαν σκοπούς του εμφυλίου και της αντίστασης στον φασισμό γράφει: «Συνειδητοποίησα ποιό ήταν τελικά το μεγαλύτερο κακό που μας έκανε η χούντα: δεν σταμάτησε απλώς την ιστορία, αλλά μας γύρισε στη μιζέρια και τον επαρχιωτισμό. Ένα κακό που το πληρώνουμε ακόμη». Δυστυχώς, όταν ο Αλέκος Αλαβάνος απειλεί, προχθές ακόμη, γιατί οι Γερμανοί ετοιμάζονται να σηκώσουν τη γερμανική σημαία στο φρούριο του Δημοσίου, η καθυστέρηση γίνεται απειλή. Κρίμα στην εμμονή του Λεωνίδα Κύρκου για την ευρωπαϊκή διαφορά και τη φιλοευρωπαϊκή παιδεία των ηγετών μιας τόσο -πλέον- παπανδρεϊκής «αριστεράς».