Η ευκαιρία του Αντώνη Σαμαρά

Λογικά, ένας ταλαντούχος πολιτικός θα ευχόταν να αντιμετωπίσει κάποτε, από ηγετικό πόστο, μια σοβαρή, επικίνδυνη για τη χώρα του κρίση. Και αυτό επειδή σε συνθήκες κρίσης αποδείχνεται και αναδείχνεται το πολιτικό ταλέντο – χάρισμα ξέχωρο, διαφορετικό και από την οξύνοια, τη μόρφωση, τη γοητεία.

Ο Αντώνης Σαμαράς «ευτύχησε» να του δοθεί αυτή η ευκαιρία δοκιμασίας των ηγετικών του προσόντων αμέσως μετά την εκλογή του στην αρχηγία της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η κρίση στην οποία βυθίζεται (με ταχύτητα κατακρημνισμού) η χώρα και που τη βρήκε να τον περιμένει, είναι μάλλον η πιο αδιέξοδη και επικίνδυνη από όσες έζησε το ελλαδικό κράτος εδώ και πολλές δεκαετίες. Μάλλον για πρώτη φορά ξεγυμνώνεται σε κοινή (διεθνή) θέα ο χαρακτήρας ανήκεστης φαυλότητας και υπανάπτυξης αυτού του κράτους, η ευτέλεια και μικρόνοια των ηγητόρων του, ο πρωτογονισμός της ιδιοτέλειας ως απόλυτη προτεραιότητα βίου σε μια χώρα που ακόμα ακκίζεται σαν κοιτίδα τάχα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Πρώτη φορά δεν υπάρχει για την Ελλάδα όχι υποστηρικτής, αλλά ούτε δανειστής έντιμος, έξω από τα κυκλώματα των τοκογλύφων. Πρώτη φορά το ελληνικό όνομα προκαλεί όχι επιφυλάξεις ή αμφισβητήσεις, αλλά καταιγισμό γενικής αγανάκτησης, προπηλακισμών, αηδιασμένης οργής. Πρώτη φορά βγαίνει ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Ελλάδας και παραδέχεται, δίχως αιδώ και λύπην, την εθελούσια παραίτησή μας από την ελεύθερη αυτοδιαχείριση και την κρατική ανεξαρτησία. Την ίδια ώρα που οι τελωνειακοί απεργούν νεκρώνοντας για μια ακόμα φορά την παραλυμένη αγορά και οι υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών κάνουν «κατάληψη» στο γραφείο του υπουργού τους!

Ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Αντώνης Σαμαράς αντιδρά ως τώρα συνετά, με σοβαρότητα και ευπρέπεια. Κρίνει τις κυβερνητικές ενέργειες κομίζοντας θετικές αντιπροτάσεις, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες επαφών με παράγοντες της παραγωγής και της αγοράς, αναζητώντας ρεαλιστικές δυνατότητες ανάσχεσης των συνεπειών της κρίσης. Δεν «λαϊκίζει», δεν περιττολογεί, εμφανίζει σεμνότητα και ήθος που το κόμμα του είχε πολλές δεκαετίες να επιδείξει – αν επέδειξε ποτέ.

Θετικά, όλα αυτά, αλλά δεν αρκούν. Χαρακτηρίζουν έναν καλό ίσως διαχειριστή, όχι έναν ηγέτη. Είναι αδύνατο να αναχαιτισθεί ο τυφώνας με τη λογική και πάλι των διορθωτικών παρεμβάσεων, των «βελτιώσεων» του εκφαυλισμένου κράτους. Για να ξαναποκτήσουμε πολιτειακή ανεξαρτησία, ελευθερία αυτοδιαχείρισης, δεν αρκούν τα βελτιωτικά μερεμέτια. Χρειάζονται τομές, αλλαγές επώδυνες, θεσμικές μεταρρυθμίσεις ριζικές.

Ο ολίγιστος πρωθυπουργός της χώρας έχει δείξει κιόλας όλα τα χαρτιά του, ολόκληρη την γκάμα των δυνατοτήτων του: Είναι ένας τυπικός Παπανδρέου, έχει τον λαϊκισμό στις βιολογικές του καταβολές, δεν θα πάρει ποτέ μέτρα που θα δυσαρεστήσουν τα στίφη των κρατικοδίαιτων ακαμάτηδων, του συνδικαλισμένου γκανγκστερισμού, των κομματικών χρυσοκάνθαρων. Μάλλον έλπιζε να έχει οικονομικά ανταλλάγματα ξεπουλώντας μέσα στον χειμώνα τα κρίσιμα θέματα της εξωτερικής πολιτικής και εντείνοντας τον μεθοδικό αφελληνισμό της παιδείας, της γλώσσας, της ιστορικής συνείδησης των Ελλήνων – όπως μοιάζει να απαιτούν «ξένα κέντρα αποφάσεων» και όπως φάνηκε με τη στελέχωση των σχετικών υπουργείων. Αλλά «δεν του βγήκε». Τώρα τρέχει αλαλιασμένος από χώρα σε χώρα μάλλον ευελπιστώντας ότι με καλές δημόσιες σχέσεις και τα αγγλικά μητρική του γλώσσα θα ξαναβρεί δανειστές για να παρατείνεται ο ηδονικός λήθαργος (ή επιθανάτιο κώμα) της ελλαδικής κοινωνίας.

Ο Αντώνης Σαμαράς θα αποτελούσε αντιπρόταση στον Παπανδρεϊσμό, αν άλλαζε τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού: Αν μετέφερε την αναμέτρηση από το πεδίο της έγνοιας για το ποιος θα κερδίσει τις εντυπώσεις, στο πεδίο των πραγματικών προβλημάτων της χώρας. Ο ρεαλισμός της μεταφοράς θα γινόταν φανερός στη γλώσσα: Αν τολμούσε ο Σαμαράς αυτό που περιμέναμε από την πρώτη στιγμή της ανάρρησής του στην ηγεσία: Τίμια και ανυπόκριτα να ζητήσει, για λογαριασμό του κόμματός του, συγγνώμη από τον λαό, συγγνώμη για τα λάθη, τις παραλείψεις, την αβελτηρία – τα εγκλήματα που διέπραξε το κόμμα του σαν κυβέρνηση τα τελευταία πέντε χρόνια.

Και για να είναι πράξη, όχι πυροτέχνημα η αίτηση συγγνώμης, να αποσύρει ο αρχηγός από το προσκήνιο όλο τον θίασο της πεντάχρονης εγκληματικής αθλιότητας – να διαστείλει η κοινή γνώμη το κόμμα του Σαμαρά από τους αποτυχημένους, ανίκανους ή διεφθαρμένους που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και στον διεθνή διασυρμό. Είναι στοιχειώδες και αυτονόητο χρέος του ηγέτη να διασώσει τους στόχους και την αξιοπιστία μιας πολιτικής παράταξης και όχι τα προνόμια ανυπόληπτων, αποδεδειγμένης ασημαντότητας ή και φαυλότητας στελεχών.

Ο Αντώνης Σαμαράς πρέπει τουλάχιστον να καταλαβαίνει το κυρίως πολιτικό δίλημμα που με τρόπο αδυσώπητο θέτει η τρέχουσα κρίση της χώρας: ή θα ξαναστηθεί από την αρχή το ελλαδικό κράτος ή θα δεχθούμε τελεσίδικα το ιστορικό μας τέλος. Να ξαναστηθεί το κράτος, σημαίνει: άλλα κριτήρια και άλλους στόχους για την οργάνωση του κοινού μας βίου, άλλους θεσμούς εκπαίδευσης, δημόσιας διοίκησης, συνδικαλισμού, άμυνας, άλλο εκλογικό σύστημα, άλλη οργάνωση του κοινοβουλίου, άλλες προϋποθέσεις λειτουργίας των κομμάτων. Αν ένα κόμμα εξουσίας δεν δουλέψει επίμοχθα και επιτελικά για να συγκροτήσει προτάσεις τέτοιων ριζικών αλλαγών, από πού αλλού να προκύψει ελπίδα;

Εγγονός της Πηνελόπης Δέλτα, φίλος προσωπικός του Οδυσσέα Ελύτη και πνευματικό έκγονο της ελληνοκεντρικής «στροφής» που μας κληροδότησε η Γενιά του ’30, ο Αντώνης Σαμαράς θα μπορούσε να είναι ο πρώτος πολιτικός αρχηγός, μετά τον Ίωνα Δραγούμη, που να καταλαβαίνει τον ελληνισμό σαν κοσμοπολίτικη πρόταση πολιτισμού και όχι σαν βαλκανική επαρχία που πιθηκίζει συμπλεγματικά τη Δύση. Πρέπει να καταλαβαίνει ότι μόνο η καισαρική ιδεολογική διαφοροποίηση του κόμματός του από τον αχταρμά των πατριδομηδενιστών που κυβερνάει τον τόπο μετά τη μεταπολίτευση του ’74, θα μπορούσε να αναδείξει και το κόμμα του πάλι σε «παράταξη» και στο κράτος το ελλαδικό να ξαναδώσει αξιοπρέπεια.

Για να ξαναστηθεί κράτος, λειτουργικό, παραγωγικό, οικονομικά εύρωστο, πρέπει ο Έλληνας να ξαναβρεί τον αυτοσεβασμό του, τη ζωντανή συνέχεια της γλώσσας του, την ιστορική του αυτοσυνειδησία και τις ευθύνες που αυτή γεννάει. Να ξαναγεννηθεί σχολειό που να ετοιμάζει πολίτες με κριτική σκέψη, όχι ανδρείκελα των επαγγελματιών του συνδικαλισμού και των αδίστακτων καπήλων της Αριστεράς. Η έξοδος από την κρίση είναι συνάρτηση στόχων κοινωνικών και ηγετικού αναστήματος.

Το «Παραμύθι χωρίς όνομα» παραμένει το πιο ρεαλιστικό εγχειρίδιο πολιτικής πρακτικής που γνώρισε ο νεώτερος Ελληνισμός.