Ο καθηγητής Ρίχτερ έχει να το λέει: η προσέγγισή του διαφέρει από εκείνη των άλλων συναδέλφων του, οι οποίοι ασχολούνται με την Κύπρο. Τον ρωτάω υπό ποία έννοια. «Υπό την έννοια ότι γνωρίζω το ίδιο καλά την ελληνική Ιστορία! Πώς μπορείς να γράψεις για την Ιστορία της Κύπρου αν δεν ξέρεις την ελληνική Ιστορία, την ελληνική πολιτική κτλ. Είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι». Στο σημείο αυτό αρχίζει να μπαίνει σιγά σιγά στον πυρήνα της σκέψης του πάνω στην Ελλάδα και την Κύπρο. «Η πολιτική κουλτούρα στην Κύπρου», τονίζει, «φέρνει πάρα πολύ στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή, ενώ αντίθετα, η πολιτική κουλτούρα στην Ελλάδα είναι αυτή των πελατειακών σχέσεων. Οι Βρετανοί ήξεραν πώς έχουν τα πράγματα στην Ελλάδα και όταν ανέλαβαν την Κύπρο το 1878 είχαν αποφασίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί και εκεί».
– Δηλαδή, οι πελατειακές σχέσεις είναι αποκλειστικά ελλαδικό προνόμιο;
– Δεν είναι ότι στην Κύπρο δεν υπάρχουν πελατειακές σχέσεις. Και στη Γερμανία υπάρχουν και σε όλη την Ευρώπη αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό, δεν είναι κάτι τόσο διαδεδομένο όπως στην Ελλάδα. Η μεγάλη όμως διαφορά ειδικά ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο είναι ότι, αν για παράδειγμα, έχουμε δύο υποψηφίους για την ίδια θέση εργασίας, στην Κύπρο θα προτιμηθεί μεν αυτός που έχει μεγαλύτερες διασυνδέσεις με το κόμμα, όμως και οι δύο υποψήφιοι θα είναι εξίσου ικανοί για τη θέση. Αντίθετα, στην Ελλάδα τη θέση την παίρνει ένας ανάξιος εις βάρος ενός άξιου.
– Γιατί η Ελλάδα έχει αυτή την ιδιαιτερότητα;
– Οι πελατειακές σχέσεις στην Ελλάδα προήλθαν από τα πρώτα χρόνια της oθωμανικής κατοχής (η ειρωνεία είναι ότι σήμερα οι Τούρκοι έχουν χτυπήσει αυτό το κακό σε μεγάλο βαθμό). Οι Οθωμανοί κατέστρεψαν την αριστοκρατία, προκειμένου να εξαλείψουν την πιθανότητα επανάστασης και δόμησαν την εξουσία τους πάνω στους προεστούς (τους μουχτάρ), οι οποίοι διοικούσαν τις διάφορες κοινότητες. Κατά κανόνα, οι άνθρωποι αυτοί ήταν και οι τοκογλύφοι του χωριού: δάνειζαν στους χωρικούς με 30% τόκο. Όταν ήλθε ο Όθωνας, βρήκε αυτή την κατάσταση και στην ουσία τη διατήρησε. Αντίθετα, οι Βρετανοί στην Κύπρο ίδρυσαν αγροτική τράπεζα, η οποία δάνειζε στους αγρότες με τόκο 8%. Αποδυνάμωσαν τους τοκογλύφους, τους εξανάγκασαν να καταφύγουν στις πόλεις όπου και έγιναν έμποροι, εκσυγχρονίστηκαν. Οι πελατειακές σχέσεις χτυπήθηκαν στη ρίζα τους. Επίσης, αργότερα έκαναν κάτι άλλο: πέρασαν μια νοοτροπία που είναι πολύ πρωσική. Δηλαδή, όταν ένας δημόσιος λειτουργός συλλαμβάνεται για διαφθορά, δεν τιμωρείται μόνον νομικά, αλλά και κοινωνικά: τυγχάνει περιφρόνησης. Θυμάστε το σκάνδαλο Προφιούμο στην Αγγλία της δεκαετίας του ’60; Ο Προφιούμο πλήρωσε κάποιο πρόστιμο, ωστόσο, η μεγάλη τιμωρία ήταν ότι η κοινωνία, το σύστημα, τον απαξίωσε. Για 20 χρόνια βρισκόταν σε μια κοινωνική απομόνωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου