ο Τάσσος Παπαδόπουλος όταν έφθασε κοντά σε λύση...

Όταν ο Ισπανός πρωθυπουργός, Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, δήλωνε τη Δευτέρα στο Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία ότι η διπλωματία της Ισπανίας έχει πολύ βαθιές ρίζες στην Κύπρο και πως ο υπουργός του των Εξωτερικών, Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος, είναι σχεδόν Κύπριος, δεν χαριτολογούσε, όπως κάποια ΜΜΕ μετέδωσαν, αλλά ήξερε πολύ καλά τι έλεγε. Κι αυτό γιατί η Ισπανία και πιο συγκεκριμένα ο ίδιος και ο Μορατίνος μπήκαν κάποτε στα πολύ βαθιά νερά του Κυπριακού και κινδύνεψαν μέχρι και να πνιγούν… Πρωταγωνιστές σε εκείνο το «επεισόδιο», εκτός από τους Θαπατέρο και Μορατίνος, ήσαν οι Τάσσος Παπαδόπουλος, Γιώργος Λιλλήκας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Μεχμέτ Αλί Ταλάτ.

Η ιστορία ξεκίνησε βασικά ενωρίς το φθινόπωρο του 2006, όταν η κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου μεταβίβασε στην Κομισιόν (στον Όλι Ρεν) ένα non paper με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας στις οποίες στόχευε η Λευκωσία. Το ίδιο έγινε και προς την πλευρά της φινλανδικής προεδρίας, ενώ ακολούθησαν και σχετικές δημόσιες δηλώσεις από πλευράς κυπριακής κυβέρνησης. Αποτέλεσμα ήταν να γνωρίζουν όλοι ότι η Κύπρος πάει στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου με πρόθεση να μην ανοίξει οποιοδήποτε κεφάλαιο. Πρώτη αντέδρασε η φινλανδική προεδρία, η οποία, με στόχο να υπερπηδηθούν τα εμπόδια, ανέλαβε να επαναφέρει το πακέτο που είχε διαμορφώσει η προηγούμενη (λουξεμβουργιανή) προεδρία και το οποίο εν ολίγοις προνοούσε συζήτηση του κανονισμού του απευθείας εμπορίου και άνοιγμα του λιμανιού Αμμοχώστου (όπως στόχευε η τουρκική πλευρά) σε αντάλλαγμα με την επιστροφή της Αμμοχώστου. Η πρωτοβουλία της φινλανδικής προεδρίας διήρκεσε περίπου μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου του 2006, πέρασε από διάφορες διακυμάνσεις και άγγιξε μια συμφωνία. Μάλιστα, οι Φινλανδοί προγραμμάτισαν συνάντηση Αμπντουλάχ Γκιουλ και Γιώργου Λιλλήκα στο Ελσίνκι, όπου όμως την τελευταία στιγμή υπαναχώρησε η τουρκική πλευρά. Ο κ. Γκιουλ πήγε με μια μέρα καθυστέρηση και στην ουσία δεν δέχθηκε να συναντηθεί με τον κ. Λιλλήκα, με αποτέλεσμα η φινλανδική προεδρία να κάνει εκ του σύνεγγυς συνομιλίες με τους δύο, οι οποίες δεν είχαν αίσια κατάληξη. Η τουρκική πλευρά επιχείρησε την τελευταία στιγμή να εντάξει στο πακέτο και το αεροδρόμιο της Τύμπου. Μετά το ναυάγιο της πρωτοβουλίας της Φινλανδίας, τα πράγματα έμειναν ανοικτά και εκείνο που έμενε στο τραπέζι ήταν η δεδηλωμένη πρόθεση της Λευκωσίας να μην ανοίξει οποιοδήποτε κεφάλαιο στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου του 2006.

Οι Ισπανοί «ταυρομάχοι»

Στο χρονικό αυτό σημείο, μπήκαν στην εικόνα οι Ισπανοί «ταυρομάχοι» που, όπως αποδείχθηκε, είχαν άγνοια των κινδύνων που θα συναντούσαν αντιμετωπίζοντας στην αρένα έναν τουρκικό ταύρο…

Όπως και να έχουν τα πράγματα, το γεγονός είναι ότι, την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου του 2006, ο Ισπανός υπουργός Εξωτερικών, Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος, τηλεφώνησε στον Κύπριο ομόλογό του, Γιώργο Λιλλήκα, και τον ενημέρωσε ότι βρίσκονταν μαζί με τον πρωθυπουργό του, Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, στην Άγκυρα και ότι είχαν καλά νέα για το Κυπριακό και ζήτησε να έρθει ινκόγκνιτο στην Κύπρο για συνάντηση με τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο και τον ίδιο. Ο κ. Μορατίνος έφτασε αυθημερόν στην Κύπρο και από το αεροδρόμιο πήγε απευθείας στην οικία Λιλλήκα για γεύμα και συνάντηση με τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Ο Ισπανός ΥΠΕΞ πληροφόρησε τους δύο συνδαιτυμόνες του ότι ο κ. Ερντογάν ζήτησε από τον πρωθυπουργό Θαπατέρο τη συνδρομή του για τον Δεκέμβρη έναντι των κυρώσεων που είχαν προαναγγείλει οι Ε/κ και ότι ο Θαπατέρο τού είπε πως ήθελε να βοηθήσει αλλά του ήταν δύσκολο να μην υποστηρίξει έναν εταίρο στην Ε.Ε., ιδιαίτερα όταν η Άγκυρα δεν προχωρούσε σε μια κίνηση καλής θέλησης προς άρση των εμποδίων. Ο κ. Ερντογάν απάντησε ότι δεν ήταν ο ίδιος αλλά οι Τ/κ εκείνοι που ουσιαστικά απέρριψαν το φινλανδικό πακέτο και έσπευσε να προσθέσει πως «οτιδήποτε συμφωνήσουν οι Κύπριοι μεταξύ τους, εμείς θα το δεχθούμε». Ο Θαπατέρο φέρεται να εμφανίστηκε πρόθυμος να αναλάβει μια τελευταία διαμεσολάβηση με τη Λευκωσία και ζήτησε μάλιστα από τον Ερντογάν για άλλη μια φορά να του πει αν όντως ήταν πρόθυμος να βοηθήσει σε μια θετική κατάληξη για να μη μείνει στην τελική εκτεθειμένος ο ίδιος. Ο Ερντογάν απάντησε θετικά. Ο Μορατίνος, αναλύοντας το όλο ισπανικό σκεπτικό, είπε στον Τάσσο ότι αυτό το κάνουμε με πάσα μυστικότητα διότι δεν θέλουμε να υποσκελίσουμε τη φινλανδική προεδρία. Θέλουμε – είπε – όταν υπάρξει συμφωνία να ενημερώσουμε την προεδρία, η οποία και θα το επισημοποιήσει. Ο Τάσσος αποδέχθηκε, σύμφωνα με την ίδια πηγή, παρόλο που εξέφρασε τις αμφιβολίες του ως προς τις τουρκικές προθέσεις. Ο Μορατίνος ζήτησε όπως ο Πρόεδρος ορίσει κάποιον με τον οποίο ο ίδιος να είναι σε διαρκή επαφή και ο οποίος να μπορεί να πάρει αποφάσεις και να είναι και πλήρως εχέμυθος. Ο Τάσσος υπέδειξε τον υπουργό του των Εξωτερικών, Γιώργο Λιλλήκα. Από την τουρκική πλευρά το ζήτημα διαχειριζόταν ο ίδιος ο κ. Ταλάτ. Ο Ισπανός επίσημος είχε την επόμενη μέρα χωριστές συναντήσεις με Λιλλήκα και Ταλάτ και έπειτα αναχώρησε για τη Μαδρίτη, αφήνοντας στην Κύπρο τον υφυπουργό του για να προχωρήσει την όλη διαβούλευση, όντας σε διαρκή επαφή μαζί του.

Το γεύμα στη Στράκκα και η οργή Ερντογάν Η παρ’ ολίγον διπλωματική επιτυχία και οι σαμπάνιες που δεν άνοιξαν

Για διάστημα μιας περίπου εβδομάδας γίνονταν στη Λευκωσία εκ του σύνεγγυς συνομιλίες και στις 8 του Δεκέμβρη ο Μορατίνος τηλεφώνησε στον Λιλλήκα και του ανακοίνωσε ότι κατέληξαν σε συμφωνία και με τον Ταλάτ. Ειρήσθω εν παρόδω, το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. ήταν προγραμματισμένο για τη Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου. Μετά την ενημέρωση της Λευκωσίας περί της συμφωνίας, ο Μορατίνος επικοινώνησε ξανά πολύ αργά το βράδυ με τον Λιλλήκα και του είπε ότι ο Ταλάτ είχε μια τελευταία απαίτηση: Να διοριστεί κι ένας Τ/κ πρέσβης. Ο Λιλλήκας προκαταρκτικά απάντησε θετικά και την επομένη το πρωί ενημέρωσε τον Τάσσο Παπαδόπουλο, ο οποίος αποδέχθηκε την απαίτηση Ταλάτ, εκφράζοντας μάλιστα και έκπληξη, καθώς οι πρέσβεις διορίζονται από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και στην ουσία κάτι τέτοιο σήμαινε εμμέσως και αναγνώριση από τουρκικής πλευράς. Μετά και την τελευταία θετική απάντηση που έλαβε από ε/κ πλευράς, ο Μορατίνος ενημέρωσε τη Λευκωσία ότι φεύγει αμέσως για την Άγκυρα για να συναντήσει τον πρωθυπουργό Ερντογάν προς επικύρωση της συμφωνίας. «Θα επιστρέψω στη Λευκωσία για τις σαμπάνιες», είπε χαρακτηριστικά, πεπεισμένος πια ότι πέτυχε μια μεγάλη διπλωματική επιτυχία που θα χαιρετιζόταν με ενθουσιασμό τόσο από την Ε.Ε., όσο και από τη διεθνή κοινότητα. Η συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι δύο πλευρές στη Λευκωσία προνοούσε ότι, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο είχε πάρει και την απόφαση για κλείσιμο του λιμανιού της Αμμοχώστου, το λιμάνι θα επαναλειτουργούσε υπό την εποπτεία της Ε.Ε. και ταυτόχρονα θα εφαρμοζόταν ο Κανονισμός για το απευθείας εμπόριο που τόσο πολύ επιζητούσαν οι Τ/κ και η Άγκυρα. Εις αντάλλαγμα η ε/κ πλευρά θα έπαιρνε πίσω τα Βαρώσια. Μια εξέλιξη πολύ θετική και για την κυβέρνηση Τάσσου Παπαδόπουλου, που υπό τας περιστάσεις βρισκόταν σε δυσμενή θέση και κατηγορείτο ότι δεν ήθελε λύση. Μερικές ώρες μετά την άφιξή του στην Άγκυρα και τη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν, ο Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος επικοινώνησε τηλεφωνικώς με τη Λευκωσία και ζήτησε να έρθει στην Κύπρο, ανακοινώνοντας προκαταβολικά ότι τα νέα δεν ήταν καλά. Κανονίστηκε γεύμα στη Στράκκα, όπου ο Μορατίνος είπε στους Τάσσο και Λιλλήκα ότι ο Ερντογάν θύμωσε πολύ όταν διάβασε τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι δύο πλευρές στην Κύπρο. Ενώπιον του Μορατίνος ο Τούρκος πρωθυπουργός σήκωσε το τηλέφωνο και είπε να του πάρουν τον Ταλάτ. Τι είπε στον Ταλάτ ο Ερντογάν, ο Μορατίνος δεν κατάλαβε. Εκείνο που κατάλαβε ήταν το πολύ έντονο έως οργισμένο ύφος με το οποίο ο Τούρκος πρωθυπουργός μιλούσε στον Τ/κ ηγέτη. Ενόσω ο Μορατίνος βρισκόταν στη Στράκκα, επικοινώνησε μαζί του ο Ταλάτ, ο οποίος και διατύπωσε παράπονα στον Ισπανό επίσημο, λέγοντάς του ότι τον παρέσυρε σε μια διαδικασία που τον άφηνε εκτεθειμένο και ότι τον είχε προειδοποιήσει πως η Άγκυρα δεν θα δεχόταν μια τέτοια συμφωνία. Τελικά τα Βαρώσια – όπως και οι σαμπάνιες – δεν άνοιξαν, αφού η ισπανική «ταυρομαχία» δεν είχε αίσιο τέλος, καθώς οι ριψοκίνδυνοι «ταυρομάχοι» δεν υπολόγισαν σωστά τις κινήσεις του τουρκικού ταύρου…

Το τερπνόν μετά του ωφελίμου αυτή τη φορά

Το ιδιωτικό με το επίσημο, σε μια επίσκεψη, συνδύασε αυτή τη φορά ο Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, ο οποίος έφτασε στην ηλιόλουστη Κύπρο με τη σύζυγό του την Πέμπτη (παραμονή των Χριστουγέννων), κατέλυσε στην Πάφο, έκανε τζόκινγκ στον Ακάμα και απόλαυσε ψάρι αλλά και κυπριακό μεζέ ντυμένος casual. Τη Δευτέρα, έβαλε το πρωθυπουργικό του κοστούμι και πάτησε το κόκκινο χαλί του Προεδρικού Μεγάρου στη Λευκωσία, κάνοντας και δηλώσεις για τον Κύπριο πρόεδρο που σπανίως ακούει κανείς σε μια επίσημη επίσκεψη, του τύπου «έχω αδυναμία στον Πρόεδρο Χριστόφια, μου φαίνεται ένας άνθρωπος πραγματικά αυθεντικός, ένας άνθρωπος αληθινός». Ο κ. Θαπατέρο εξέφρασε ως αναμένετο και τη στήριξή του στη διαδικασία των συνομιλιών, προσθέτοντας ότι «θα ενθαρρύνουμε όσο μπορούμε αυτές τις διαδικασίες συνομιλιών και στον βαθμό που μας ζητηθεί ή μπορούμε να κάνουμε κάτι θα προσπαθήσουμε να συμβάλουμε στην επιτυχή τους εξέλιξη». Δεδομένου όμως του γεγονότος ότι από προχθές η Ισπανία ανέλαβε την προεδρία της Ε.Ε., ο Χοσέ Λουίς Θαπατέρο είχε κάνει – πολύ πριν έρθει στην Κύπρο – την ανάλογη προετοιμασία, γνωρίζοντας ότι στην Κύπρο το επίκεντρο του ενδιαφέροντος στρεφόταν στις εντατικές συνομιλίες, στην Τουρκία η κοινή γνώμη παρακολουθεί με δέος τις τεταμένες σχέσεις κυβέρνησης και στρατού, ενώ την Ευρώπη ενδιαφέρει άμεσα το άνοιγμα του κεφαλαίου της ενέργειας για την Τουρκία. Έχοντας αυτά υπόψη, ο Ισπανός πρωθυπουργός τηλεφώνησε από την Πάφο τα Χριστούγεννα στον Τούρκο ομόλογό του και ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη συνάντηση του Ερντογάν με τον Έρογλου. Στη συνομιλία με τον Τούρκο ομόλογό του, ο κ. Θαπατέρο φέρεται να αναζωογόνησε τις προσδοκίες για το άνοιγμα νέων κεφαλαίων για την Τουρκία στη διάρκεια της ισπανικής προεδρίας, ενώ, όπως έγραψε ο τουρκικός Τύπος, διαβεβαίωσε τον κ. Ερντογάν ότι ως προεδρεύων προτίθεται να προσκαλέσει τον Ταλάτ στην Ισπανία. Ο κ. Θαπατέρο, όπως έγραψε ο Τύπος στην Τουρκία, διαβεβαίωσε ότι κατά τη διάρκεια της ισπανικής προεδρίας προτίθεται να προσκαλέσει τον Ταλάτ στην Ισπανία. Φυσικά, την περασμένη Δευτέρα, η Λευκωσία ζήτησε από τον Ισπανό επίσημο να είναι διακριτικός σε ό,τι αφορά την όποια επαφή του με τον Ταλάτ και κυρίως παρακάλεσε να αποφύγει πρόσκληση του Τ/κ ηγέτη στη Μαδρίτη.

Εξάλλου, αν για οποιοδήποτε λόγο ο κ. Θαπατέρο θέλει να συναντήσει τον κ. Ταλάτ, μπορεί να το πράξει και κάπου στις Βρυξέλλες… Κατά τ’ άλλα, η Λευκωσία αφήνει να νοηθεί ότι δεν συζητήθηκε μεταξύ Χριστόφια και Θαπατέρο το θέμα «άνοιγμα τουρκικών κεφαλαίων» στις τουρκικές ενταξιακές, στο πνεύμα της ισπανικής εταιρικής αλληλεγγύης και κατανόησης για τις σοβαρές επιφυλάξεις της κυπριακής κυβέρνησης για τη μη συμμόρφωση της Άγκυρας στις ευρωπαϊκές της δεσμεύσεις έναντι της Κύπρου. Ο Πρόεδρος Χριστόφιας, στη διάρκεια των επίσημων δηλώσεων, είπε ότι, ενόψει την ανάληψης της προεδρίας της Ε.Ε. από την Ισπανία την 1η Ιανουαρίου, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας τιμά την Κύπρο με την επίσκεψή του, που ενδεχομένως και να σημαίνει ότι ο κ. Θαπατέρο, όταν αρχίσει τις επισκέψεις του στις 27 χώρες της Ε.Ε., θα σημειώσει στην ατζέντα του ότι η πρώτη ήδη έγινε και ήταν στην Κύπρο. Εκτός κι αν οποιοσδήποτε σοβαρός λόγος τον αναγκάσει να πετάξει ξανά στην άλλη άκρη της Μεσογείου. Πάντως, είναι σχεδόν απίθανο οι εντατικές συνομιλίες να αποτελέσουν έναν τέτοιο λόγο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που άκουσε ο κ. Θαπατέρο στη Λευκωσία.